Του Πέτρου Παντελίδη
Tα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για το ποιοι πρέπει να διδάσκουν τη Φυσική Αγωγή στα δημοτικά σχολεία. Το θέμα από εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό έχει μετατραπεί σε οικονομικό και συνδικαλιστικό. Κατάντησε να είναι διαφωνία στο ερώτημα ποιοι θα καταλαμβάνουν τις θέσεις για το χρόνο διδασκαλίας της Φυσικής Αγωγής. Πτυχιούχοι των Παιδαγωγικών Τμημάτων, δηλ. δάσκαλοι, ή πτυχιούχοι Φυσικής Αγωγής, δηλ. γυμναστές.
Στην ουσία δεν υπάρχει ερώτημα για να απαντηθεί, επειδή δεν υπάρχει θέμα. Οι απόφοιτοι των Παιδαγωγικών Ακαδημιών παλαιότερα και οι πτυχιούχοι των Παιδαγωγικών Τμημάτων τώρα προετοιμάζονται για να προσφέρουν αγωγή και εκπαίδευση σε όλα τα θέματα και μαθήματα στους μαθητές της Δημοτικής Εκπαίδευσης. Λανθασμένα στο θέμα αναμείχθηκε η Επιτροπή Παιδείας της Βουλής. Λανθασμένα ορίστηκε υπουργική επιτροπή για να μελετήσει το θέμα. Το θέμα δεν είναι ούτε πολιτικό, ούτε οικονομικό. Λανθασμένα η ΠΟΕΔ δήλωσε ότι δάσκαλοι-μέλη της θα παρακολουθήσουν σεμινάρια για να μπορούν να διδάσκουν τη Φυσική Αγωγή στα δημοτικά σχολεία. Η θέση αυτή αποτελεί μια αμυντική στάση έναντι του συνδικαλιστικού αιτήματος των γυμναστών να διορίζονται στα δημοτικά σχολεία. Και το θέμα δεν είναι συνδικαλιστικό. Το θέμα είναι καθαρά εκπαιδευτικό - παιδαγωγικό. Και το υπουργείο Παιδείας και η ΠΟΕΔ με την απάντησή τους ουσιαστικά δέχονται ότι οι δάσκαλοι, χωρίς ειδικά σεμινάρια, δεν μπορούν να αναλαμβάνουν τη Φυσική Αγωγή στα δημοτικά σχολεία. Η θέση αυτή είναι απαράδεκτη και είναι δυο φορές απαράδεκτη, όταν την υιοθετεί η ΠΟΕΔ.
Η απλή και ολοκάθαρη θέση είναι τούτη: Οι πτυχιούχοι δάσκαλοι είναι πλήρως καταρτισμένοι για να διδάσκουν όλα τα μαθήματα και τις δραστηριότητες του δημοτικού σχολείου. Δεν χρειάζονται καμιά επιπρόσθετη επιμόρφωση, ειδικά για τη Φυσική Αγωγή. Συνεχή και επιπρόσθετη επιμόρφωση χρειάζονται για όλα τα θέματα του Αναλυτικού Προγράμματος, για να είναι ενήμεροι για τις νέες εξελίξεις της παιδαγωγικής επιστήμης και των διαφόρων θεμάτων του Αναλυτικού Προγράμματος. Η επιμόρφωση αυτή γίνεται ατομικά με μελέτη και παρακολούθηση πανεπιστημιακών μαθημάτων και συστηματικά από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, που κάθε χρόνο καταρτίζει πρόγραμμα για επιμόρφωση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων.
Αν δεχθούμε ότι ο δάσκαλος δεν μπορεί να διδάξει Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο και πρέπει το μάθημα να αναλάβουν γυμναστές, γιατί να μην πούμε την ίδια στιγμή ότι οι δάσκαλοι δεν μπορούν να διδάξουν Ελληνικά, που πρέπει να τα αναλάβουν οι φιλόλογοι, Μαθηματικά που πρέπει να τα αναλάβουν οι μαθηματικοί, Θρησκευτικά που πρέπει να τα αναλάβουν οι θεολόγοι, Επιστήμη που πρέπει να την αναλάβουν οι φυσικοί και βιολόγοι, Τέχνη που πρέπει να την αναλάβουν οι πτυχιούχοι Καλών Τεχνών, Μουσική που πρέπει να την αναλάβουν οι μουσικοί, Οικιακή Οικονομία που πρέπει να την αναλάβουν οι πτυχιούχοι Οικιακής Οικονομίας και Αγγλικά που πρέπει να τα αναλάβουν πτυχιούχοι της Αγγλικής Φιλολογίας. Και φυσικά πρέπει να βρούμε και τις ειδικότητες για την Ιστορία, τη Γεωγραφία, τη Σπουδή Περιβάλλοντος.
Παρόλο που όλα τούτα ακούονται γελοία, θα πρέπει να καταργήσουμε και τα Παιδαγωγικά Τμήματα των Πανεπιστημίων, αφού δεν θα χρειάζονται πια οι απόφοιτοί τους και να μετονομάσουμε τα δημοτικά σχολεία σε Κατώτερα Γυμνάσια. Ξεχνούν όλοι ότι η Δημοτική Εκπαίδευση ονομάζεται και Στοιχειώδης Εκπαίδευση. Και τούτο επειδή στο δημοτικό σχολείο η γνώση δεν είναι εξειδικευμένη και υψηλού επιπέδου. Και ούτε χρειάζεται ειδικότητες διδασκόντων. Είναι αρκετή η στοιχειώδης, αλλά ορθή γνώση. Γιατί ο στόχος στο δημοτικό σχολείο δεν είναι η εξειδικευμένη και ειδική γνώση. Στόχος είναι η καλλιέργεια της προσωπικότητας, της συνεργασίας, της αποδοχής, του σεβασμού της προσωπικότητας, η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της πρωτοβουλίας των παιδιών. Είναι αρκετή η βασική και πυρηνική γνώση σε κάθε θέμα. Γιατί σκοπός είναι η γνώση αυτή να γίνει δημιουργική και να γίνει εργαλείο στα χέρια του παιδιού, ώστε με αυτή να δημιουργεί και να κτίζει τη νέα γνώση και την ικανότητα προσαρμογής του στη σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία, όπου πρέπει να μάθει να ζει, να συνεργάζεται, να δημιουργεί και να αντιμετωπίζει διάφορες καταστάσεις.
Τη στοιχειώδη και πυρηνική γνώση σε κάθε θέμα, που είναι αναγκαία στο δημοτικό σχολείο, την κατέχει κάθε απόφοιτος Παιδαγωγικού Τμήματος. Η ειδίκευση που αποκτά είναι η παιδαγωγική κατάρτιση για να βοηθά τα παιδιά να προσεγγίσουν, να κατακτήσουν, να αξιοποιήσουν και να χρησιμοποιήσουν αυτή την απλή βασική γνώση.
Η Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο είναι μέρος αυτής της συνολικής εκπαιδευτικής προσπάθειας. Τους ειδικούς στόχους της Φυσικής Αγωγής και τα μέσα για την επίτευξή τους τα κατέχει κάθε δάσκαλος. Για τούτο όχι μόνο δεν χρειάζεται ειδικός γυμναστής για να αναλάβει το θέμα, αλλά η ανάθεση της Φυσικής Αγωγής θα δημιουργήσει δυσκολίες στην επίτευξη των στόχων του δημοτικού σχολείου. Εκείνο που συμβαίνει είναι ότι πολλοί δάσκαλοι και δασκάλες δεν επιθυμούν να διδάσκουν τη Φυσική Αγωγή, επειδή βαριούνται να διακόπτουν τη ρουτίνα, να βάζουν την αθλητική στολή και να τρέχουν με τα παιδιά στα γήπεδα. Για τούτο, αλλά και για να ξεχωρίζουν οι δάσκαλοι που ενδιαφέρονται, είναι καλό να οργανωθούν τα σεμινάρια για δασκάλους. Αυτοί θα αναλάβουν περισσότερες περιόδους Φυσικής Αγωγής, θα βρίσκονται περισσότερες ώρες στα γήπεδα και θα διδάσκουν με ενδιαφέρον το θέμα. Αλλά θα είναι και δάσκαλοι του σχολείου, ρόλο που δεν μπορούν να αναλάβουν οι γυμναστές. ‘Εχω εργαστεί στα δημοτικά σχολεία περισσότερα από 40 χρόνια. Και μπορώ να διαβεβαιώσω ότι κανένας ειδικός δεν μπορεί να αντικαταστήσει το δάσκαλο σε κανένα θέμα. Δεν τον ονομάζω πολυδύναμο δάσκαλο. Ο δάσκαλος δεν χρειάζεται κανένα επίθετο, φτάνει να είναι ένας δάσκαλος που αγαπά τη δουλειά του. Αντίθετα έχω πολλές εμπειρίες των μειονεκτημάτων, όταν στις τάξεις του δημοτικού σχολείου μπαίνουν ειδικότητες πτυχιούχων.
Η δική μου άποψη είναι ότι ο ευσυνείδητος δάσκαλος που αγαπά τη δουλειά του, μπορεί να διδάξει με επιτυχία, σχεδόν όλα τα θέματα του δημοτικού σχολείου. Λέω σχεδόν, γιατί θέλω να εξαιρέσω τη Μουσική και τα Αγγλικά. Αν ο δάσκαλος δεν έχει διδαχθεί Αγγλικά στο Γυμνάσιο, δεν μπορεί να διδάξει Αγγλικά στο δημοτικό σχολείο. Το ίδιο συμβαίνει και με τη Μουσική, που δεν μπορούν να τη διδάξουν όλοι οι δάσκαλοι, ακόμα και αν παρακολουθήσουν σεμινάρια. Αλλά και εδώ το πρόβλημα δεν λύεται με τις ειδικότητες, αλλά με την ορθή επιλογή και κατανομή των μαθημάτων σε ένα σχολείο. Υπάρχουν δάσκαλοι με μουσικές ικανότητες και γνώσεις ίσες με τους πτυχιούχους και αυτοί έχουν να επιδείξουν θαυμάσια αποτελέσματα. Η εισαγωγή ειδικοτήτων στα δημοτικά σχολεία όχι μόνο δεν θα βελτιώσει τη δημοτική εκπαίδευση, αλλά θα είναι καταστροφική για το χαρακτήρα και τους στόχους της. Τούτο δεν έχει αποδειχθεί από έρευνα, αλλά είναι η εμπειρική διαπίστωση μετά από πολλές περιπτώσεις που έχω συναντήσει στη 40χρονη εκπαιδευτική σταδιοδρομία μου.

Ο Πέτρος Θ. Παντελίδης είναι συνταξιούχος επιθεωρητής, (αλλά πρώτα-πρώτα δάσκαλος)